Η φθειρίαση είναι μια προσβολή των τριχωτών τμημάτων του σώματος ή των ενδυμάτων με αυγά, προνύμφες ή ενήλικες ψείρες, που χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό (οφειλόμενο σε τοπική αλλεργική αντίδραση στο σάλιο της ψείρας).
Διακρίνονται τρείς τύποι φθειρίασης: τριχωτού κεφαλής, σώματος και εφηβαίου (γεννητικής περιοχής).
Σε αντίθεση με τις ψείρες τριχωτού κεφαλής και εφηβαίου που εντοπίζονται συνήθως στις αντίστοιχες θέσεις, οι ψείρες του σώματος βρίσκονται κατά μήκος των ραφών των ειδών ένδυσης και μετακινούνται στο δέρμα μόνο για να τραφούν, επιστρέφοντας στη συνέχεια ξανά πίσω στις ραφές των ρούχων.
Η φθειρίαση μεταδίδεται εύκολα από άτομο σε άτομο κατά τη διάρκεια της άμεσης επαφής. Οποιοσδήποτε μπορεί να αποικιστεί από ψείρες σε κατάλληλες συνθήκες έκθεσης. Οι ψείρες τριχωτού κεφαλής ανευρίσκονται συχνά σε σχολεία ή ιδρύματα. Οι ψείρες του σώματος συναντώνται συχνά σε ανθρώπους που ζουν κάτω από ανθυγιεινές συνθήκες, ή σε συνθήκες συνωστισμού, όπου τα ρούχα αλλάζονται ή πλένονται σπάνια. Οι ψείρες εφηβαίου συναντώνται κυρίως μεταξύ των σεξουαλικά ενεργών ατόμων. Όσον αφορά τις ψείρες τριχωτού κεφαλής και σώματος, υπάρχει πιθανότητα μετάδοσης κατά τη διάρκεια άμεσης επαφής με μολυσμένο άτομο, καθώς και μετά από κοινή χρήση ειδών ένδυσης, χτένας ή βούρτσας. Οι ψείρες εφηβαίου μεταδίδονται συχνότερα μέσω της σεξουαλικής επαφής. Η φθειρίαση παραμένει μεταδοτική όσο οι ψείρες ή τα αυγά τους παραμένουν ζωντανά στο μολυσμένο άτομο ή τα ρούχα.
Φυσική εξέταση
Συνήθως, η πρώτη ένδειξη της πάθησης είναι ο κνησμός στην περιοχή του σώματος όπου τρέφονται ψείρες. Μπορεί να περάσει ένα διάστημα 2-3 εβδομάδων ή και περισσότερο από τη στιγμή της προσβολής μέχρι την εκδήλωση του κνησμού. Η πλειοψηφία των μολύνσεων από ψείρες τριχωτού κεφαλής είναι ασυμπτωματικές.
Σε περίπτωση φαγούρας στο πίσω μέρος της κεφαλής ή γύρω από τα αυτιά θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για αυγά στα μαλλιά, ενώ όταν ο κνησμός αφορά την πρωκτογεννητική χώρα, η περιοχή θα πρέπει να ελέγχεται για ψείρες εφηβαίου ή για αυγά.
Η φαγούρα μπορεί να είναι τόσο έντονη, ώστε να οδηγήσει σε δευτεροπαθείς βλάβες εκ κνησμού (εκδορές) και/ή δευτερογενείς βακτηριακές λοίμωξεις.
Θεραπεία
- Αποφυγή στενής φυσικής επαφής με μολυσμένα άτομα καθώς και με τα προσωπικά τους αντικείμενα (ενδύματα, καπέλα, κλινοσκεπάσματα)
- Τοπικά σκευάσματα που περιέχουν pyrethrins, permethrin, malathion ή lindane
Οι ψείρες του σώματος μπορεί σπανίως να είναι φορείς μικροβίων που προκαλούν πυρετό με συστηματικά συμπτώματα, όπως η Rickettsia prowazekii (επιδημικός τύφος), η Bartonella quintana (πυρετός των χαρακωμάτων) και η Borrelia recurrentis (επιδημικός υπόστροφος πυρετός).